Już 4.000.000 osób w Polsce na objawy astmy a na całym świecie ponad 300 milionów chorych zmaga się z ta nieuleczalna chorobą.
Astmę oskrzelową podejrzewamy u osób, które odczuwają duszności z towarzyszącymi świstami i kaszlem. Często długotrwały kaszel jest jedynym objawem tej choroby – szczególnie u dzieci. Objawy choroby są spowodowane stanem zapalnym oskrzeli, który powstał po kontakcie z uczulającymi alergenami lub jako wynik przewlekających się infekcji bakteryjnych, czy wirusowych. Astmie towarzyszy nadreaktywność oskrzeli polegająca na wrażliwości oskrzeli na czynniki obojętne dla osób zdrowych. Kaszel, świsty i duszność mogą się pojawić po kontakcie z zimnym powietrzem, dymem tytoniowym, intensywnymi zapachami. Mogą je wyzwolić także silne emocje lub wysiłek fizyczny.
Objawy astmy mogą mijać samoistnie i pojawiają się znowu po kontakcie z uczulającymi alergenami (najczęściej roztocza kurzu domowego, pyłki drzew, traw lub chwastów, zarodniki grzybów pleśniowych, sierści zwierząt domowych, niektóre leki np. aspiryna i inne niesterydowe liki przeciwzapalne lub pokarmy). Zaostrzenia choroby bywają także wywołane przez infekcje układu oddechowego, do których dochodzi zazwyczaj w sezonie jesienno – zimowym.
PODZIAŁ ASTMY OSKRZELOWEJ
W zależności od wywiadu chorobowego, objawów klinicznych oraz w oparciu o badania dodatkowe tj.
spirometria, badanie układu oddechowego polegające na wdychaniu i wydychaniu powietrza do specjalistycznego aparatu który pokazuje jak przepływa powietrze przez poszczególne partie układu oddechowego
testy alergiczne naskórkowe, polegające na nasieniu kropel alergenów na skórę i nakłuwaniu ich specjalnym lancetem
lub badania obecnych we krwi specyficznych dla alergii immunoglobulin, przeciwciał powstających w organizmie pod wpływem reakcji immunologicznej będące wyrazem obrony przed alergenami
Lekarz rozpoznaje astmę i jej rodzaj:
alergiczna,
niealergiczna,
zawodowa.
ASTMA ALERGICZNA
Objawy ujawniają się przed 30 rokiem życia, najczęściej w dzieciństwie.
Często towarzyszą jej inne choroby alergiczne tj.:
atopowe zapalenie skóry,
alergiczny nieżyt błony śluzowej nosa,
zapalenie spojówek oczu.
Początkowo ma charakter napadowy z okresami remisji objawów.
Wyniki alergicznych testów skórnych są dodatnie, a w surowicy krwi można oznaczyć alergenowo swoiste przeciwciała IgE.
Istotne znaczenie w leczeniu astmy alergicznej stanowi profilaktyka antyalergiczna.
ASTMA NIEALERGICZNA
Zaczyna się zwykle po 30 roku życia ale coraz częściej chorują na nią dzieci.
Pierwsze objawy pojawiają się po przebytym zakażeniu dróg oddechowych (wirusowym lub bakteryjnym).
Początkowo ma charakter napadowy.
Zbyt późno postawione rozpoznanie i zaniechanie leczenia przyczynowego powoduje utrwalenie objawów prowadzące do stałej duszności zaostrzającej się w trakcie infekcji dróg oddechowych.
Wyniki testów alergicznych są negatywne.
Chorym z astmą spowodowaną nadwrażliwością na kwas acetylosalicylowy i inne niesterydowe leki przeciw zapalne stawia się również rozpoznanie astmy niealergicznej.
CO TO JEST ALERGEN I ALERGIA?
ALERGEN to substancja w zasadzie nieszkodliwa, powodująca jednak u osób predysponowanych (uczulonych) alergiczną reakcję immunologiczną organizmu.
ALERGIA to stan, w którym alergeny (np. pyłki roślin, pokarmy, odchody roztoczy, zarodniki pleśni, inne) wywołują reakcję obronną organizmu, co powoduje powstanie objawów i specyficznych dolegliwości tj.:
katar,
łzawienie spojówek,
kaszel, świsty przy oddychaniu, duszność = ASTMA,
swędzące zmiany skórne = ZESPÓŁ ATOPOWEGO ZAPALENIA SKÓRY,
Jak powinien postępować chory na astmę oskrzelową?
Chory z rozpoznaną astmą oskrzelową powinien stosować sterydy wziewne, które zmniejszają stan zapalny w układzie oddechowym. Oprócz sterydów ważnymi lekami są b2 mimetyki – leki rozszerzające oskrzela – uwalniające od objawów (zmniejszające uczucie duszności i kaszel).
Współczesne leki sterydowe dostępne w postaci wziewnej są bardzo skuteczne i co ważne – bezpieczne dla pacjentów. Działania niepożądane mogące wystąpić w trakcie terapii dotyczą jamy ustnej i gardła – mogą wyrażać się chrypką lub grzybicą gardła (dlatego po zażyciu leku należy dokładnie wypłukać gardło).
W Polsce jest około 4.000.000 astmatyków większość z nich może nie mieć objawów choroby. Jeżeli chorzy maja objawy astmy w nocy lub codziennie używają leki doraźnie znoszące duszność, świadczy to o niestabilnej chorobie i wymaga korekty leczenia.
Podobnie jeśli aktywność fizyczna jest zaburzona lub badania czynnościowe płuc (PEF lub Spirometria) wykazują zaburzenia w przepływie powietrza przez układ oddechowy należy zwiększyć ilość leków.
Pacjenci z astmą alergiczną powinni unikać szkodzących im alergenów, a jeśli to możliwe poddać się immunoterapii (tzw. „odczulanie”), aby zmniejszyć reaktywność organizmu na alergeny, a przez to ograniczyć ilość objawów. Należy także stosować proste zabiegi zmniejszające narażenie na alergeny. Szczegóły na stronie www.astma-alergia-pochp.pl
Chorzy na astmę powinni bezwzględnie przestrzegać zakazu palenia tytoniu. To czynnik nieswoiście zwiększający nadreaktywność oskrzeli i aby skutecznie leczyć chorobę u palaczy trzeba stosować wielokrotnie większe dawki leków. Osoby palące, które nie są w stanie same rzucić palenia, powinny zwrócić się o pomoc do Poradni Leczenia Zespołu Uzależnienia od Tytoniu.
Co zrobić aby nie mieć objawów astmy.
To proste. Należy stosować leki przepisane przez lekarza. Podstawą leczenia są leki wziewne, więc trzeba umieć je prawidłowo stosować (poproś lekarza lub pielęgniarkę aby pokazali jak prawidłowo stosować zlecone leki wziewne).
Leki, odpowiednia profilaktyka antyalergenowa, unikanie dymu tytoniowego, to podstawa do uzyskania stanu, w którym astma nie przeszkadza w normalnym życiu.
Po dłuższym (kilkumiesięcznym) bezobjawowym okresie choroby lekarz podejmuje decyzję o czasowym odstawieniu leków. Należy jednak pamiętać, iż w przypadku, gdy objawy astmy nawrócą powrót do odpowiedniej terapii jest niezbędny.
Pamiętaj – astma to choroba przewlekła. Raz rozpoznana trwa przez całe życie. Nie lekceważ jej. Dzięki współpracy z lekarzem, właściwemu leczeniu i stosowaniu profilaktyki masz wpływ na jakość swojego życia.
dr n. med. Piotr Dąbrowiecki
alergolog-specjalista chorób wewnętrznych
Kierownik Oddziału Obserwacyjno-Diagnostycznego WIM
pdabrowiecki@wim.mil.pl
Przychodnia „Zdrowie”, ul. Sowińskiego 15a, Gabinet Alergologiczny
Tel. (22) 767 – 36 – 94, www.zdrowie-legionowo.pl
