Pierwszemu marszałkowi

Dzięki fotografii z 1932 r. możemy dokładnie poznać wygląd przedwojennego pomnika Józefa Piłsudskiego, który istniał przed wojną w Legionowie.

Pierwszy w Legionowie pomnik Józefa Piłsudskiego ufundowali w 1931 r. pracownicy Wojskowej Wytwórni Balonowej. Monument wzniesiono w pobliżu dowództwa 2. Batalionu Balonowego, na skraju placu apelowego. Dzisiaj jest to opuszczony teren między ogrodzeniem byłych zakładów „Aviotex” przy ul. Zegrzyńskiej a nowym osiedlem Wojskowej Spółdzielni Mieszkaniowej przy ul. Wąskiej.

18 marca 1931 r. pomnik odsłonili gen. J. Wróblewski – dowódca Okręgu Korpusu nr I i jego zastępca gen. Cz. Jarnuszkiewicz. Obelisk składał się z dwustopniowego cokołu, utrzymującego murowaną bryłę w kształcie graniastosłupa. Umieszczono na niej płaskorzeźbę J. Piłsudskiego oraz dwa orły legionowe po bokach. Inskrypcja na tablicy brzmiała: Roku 1931. Pierwszemu Marszałkowi Polski Józefowi Piłsudskiemu Budowniczemu Polski Odrodzonej w dziesiątą rocznicę wyzwolenia Ojczyzny od najazdu bolszewickiego. Pracownicy Wojskowej Wytwórni Balonowej. Frontem zwrócono go do ówczesnej ul. Szosowej (dziś ul. Zegrzyńska). Pomnik był otaczany przez władze garnizonu staranną opieką. Ogrodzono go metalowym płotkiem i doprowadzono oświetlenie elektryczne (dwie lampy). Stał się ważnym miejscem obchodów uroczystości garnizonowych i gminnych, m.in. odbierano tu przysięgi wojskowe, defilowano w czasie świąt państwowych, piloci balonowi składali kwiaty i ustawiali się do wspólnych fotografii po zakończeniu zawodów. Tu składały wieńce delegacje legionowskich organizacji patriotycznych. Warto podkreślić, że pomnik powstał z inicjatywy mjr. inż. Stanisława Mazurka – kierownika wytwórni balonów. W latach 1914-1917 był on żołnierzem 1. Pułku Piechoty Legionów Polskich, został ciężko ranny w bitwie pod Mołodecznem.

Teren wokół pomnika nosił od 18 marca 1931 r. nazwę „Placu Marszałka Józefa Piłsudskiego”. Wytyczono na nim alejki, wokół dużej fontanny ustawiono ławki. Szczególnie uroczyście obchodzono przy pomniku nabożeństwo żałobne 17 maja 1935 r., odprawione po śmierci J. Piłsudskiego. 12 maja 1939 r. „wodza narodu” uczczono trzyminutową ciszą, a następnie oddano salwy armatnie z pociągu pancernego. Następnie na placu został rozpalony ogromny stos, przed którym przemaszerowały kompanie z pochodniami. Do dziś po monumencie J. Piłsudskiego zachował się betonowo-kamienny, dwustopniowy cokół o wymiarach 3.30 na 2.25 m. Ponadto ocalałe fragmenty betonowej tablicy z inskrypcją można obejrzeć w Muzeum Historycznym w Legionowie.