Bierna agresja to zachowanie, które ma na celu nie okazanie złości wprost, a przykrycie jej innym zachowaniem, które jest wrogie. Ta „słodka” wrogość przybiera wiele form zachowań, mających na celu odegranie się na osobie, która wywołała złość. Odbywa się ono w taki sposób, że druga osoba nie widzi złości kryjącej się niejako pod spodem. W momencie, gdy jest ona w stanie rozpoznać próby bierno-agresywnego zachowania kierowanego wobec niej, pozwala to na ujawnienie emocji i zmianę dynamiki relacji.
Do bierno-agresywnych zachowań można zaliczyć takie jak (1) prokrastynacja (zwłoka), (2) udawanie, że się nie słyszy, nie widzi, nie pamięta, nie rozumie prośby, (3) umyślne i powtarzające się niewykonywanie zadań, za które jest się odpowiedzialnym, (4) milczące dni, nadąsanie się, (5) wycofywanie się z relacji, (6) plotki.
Bierna agresja pozwala na odgrywanie się swoim ukrytym gniewem. Umiejętność rozpoznawania bierno-agresywnego zachowania ostrzega cię, że właśnie wchodzisz w grę, która nie ma wygranych. Bierno-agresywne zachowanie jest swego rodzaju sposobem na życie, który umożliwia osobie unikanie własnych emocji. Okazywanie emocji w bezpośredni sposób może być dla niej trudne, a nawet niekiedy zagrażające. Dzieje się to często w nieświadomy sposób i pozwala na niekonfrontowanie świata z własnym gniewem, a przede wszystkim chroni bierno-agresywną osobę przed jej własnymi emocjami.
W sytuacji, gdy bierno-agresywne zachowanie kierowane jest wobec ciebie, to co możesz zrobić, to wskazać je bezpośrednio osobie w danej sytuacji. Ważne jest, by przekazać to w nieoceniający sposób, opierając się zarówno na faktach, jak i twoich odczuciach. „Wydaje mi się, że jesteś zły, bo słyszę od ciebie sarkastyczne uwagi w moim kierunku” – taka informacja nie ocenia zachowania, a nazywa je. Taki prosty zwrot może odnieść głęboki skutek. Trzeba jednak liczyć się z tym, że twoja uwaga spotka się z odrzuceniem. Dzieje się tak, gdyż bierno-agresywna osoba bardzo stara się ukryć swój gniew i najczęściej robi tak całe życie, nie będąc tego świadoma. W tej sytuacji bezpieczną odpowiedzią jest stwierdzenie, że chciałeś podzielić się tą informacją. Kłótnia i dalsze próby udowodnienia własnej racji mogą skończyć się eskalacją problemu. Ważne, abyś okazał własne emocje i zdanie na temat zachowania, co będzie sygnałem dla drugiej osoby, że jesteś świadomy uczuć, które kryją się za jej zachowaniem.
Korzyścią z takiego podejścia jest komfort, że nie udowadniasz drugiej osobie niczego i dodatkowo sama jest świadoma złości kryjącej się za jej zachowaniem. Wzmacnia to również poczucie własnych emocji, jak i możliwości rozpoznawania uczuć innej osoby, bez oceniania jej. Dzięki temu również relacja zaczyna być bardziej szczera i komunikowanie może odbywać się na bardziej otwartym poziomie. Trzeba pamiętać, że ujawnianie bierno-agresywnych zachowań jest procesem i korzyści dla siebie dostrzeżesz w czasie.
Anita Krakowiecka, psychoterapeuta, krakowiecka.pl
Konsultacje psychoterapeutyczne w przychodni „Zdrowie”, Legionowo, ul. Sowińskiego 15 a, tel. 22 774 20 25.
