Gdy jelita się buntują

Zespół jelita drażliwego (IBS) to o jedno z najczęstszych zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Choć dla wielu osób zmagających się z IBS jego objawy pozostają tematem tabu to o zaburzeniu tym mówi się coraz częściej. Szacuje się bowiem, że problem dotyczy nawet 10% populacji europejskiej. W zminimalizowaniu objawów zespołu jelita drażliwego kluczową rolę odgrywa dieta. Za szczególnie pomocny uznaje się tu protokół FODMAP. Poznaj założenia diety i przynieś sobie ulgę.

Czy mam zespoł jelita drażliwego?

Jeśli dokuczają ci biegunki lub zaparcia, ciągłe uczucie parcia na stolec mimo wypróżnienia, zgaga,wzdęcia, bóle brzucha, mdłości, przelewanie w żołądku możesz cierpieć na zespół jelita drażliwego (IBS). Pamiętaj, że aby rozpoznać to zaburzenie nie musisz mieć wszystkich objawów. Zespół jelita drażliwego najczęściej przybiera postać biegunkową lub zaparciową. Czasem rytm wypróżnień może ulegać ciągłym zmianom. Wtedy mówi się, że IBS przyjmuje postać mieszaną. Jak czytamy na portalu jelitodrazliwe.pl, zdrowy człowiek nie odczuwa pracy jelit, podczas gdy u osób z zaburzeniami na osi mózgowo-trzewnej, ośrodki nerwowe nie hamują bodźców czuciowych. Ból, z kolei powoduje lęk, który prowadzi do nasilenia zaburzeń jelitowych.
U wielu osób, chorujących na zespół jelita nadwrażliwego, uczucie wzdęcia występuje nawet bez powiększenia obwodu brzucha, czyli przy niewielkiej ilości gazów w jelitach, a uczucie parcia pojawia się nawet przy nieznacznym wypełnieniu odbytnicy stolcem. Jest to dość specyficzny, swoisty objaw zaburzenia.

Czym jest IBS i skąd się bierze?

Przyczyny IBS są jak dotąd nie znane. Jedyne co o nim wiemy to to, że jest zaburzeniem mózgowo-jelitowym i wynika z upośledzenia czynności mięśni gładkich jelit, wydzielania hormonów jelitowych oraz zaburzeń neuroprzekaźników. Przypuszcza się, że do powstania zaburzenia najczęściej prowadzi stres. Jako prawdopodobne przyczyny wymienia się także alergie pokarmowe, długotrwałe lub częste antybiotykoterapie czy stałe zażywanie niektórych leków.
U pacjentów z IBS nie występują anatomiczne zmiany w organizmie. W związku z tym zespół jelita drażliwego przez wielu nazywany jest dolegliwością, a nie chorobą. Należy jednak pamiętać, że mogą mu towarzyszyć inne choroby czy zaburzenia. Dlatego z problemem należy zwrócić się do lekarza specjalisty, który w razie potrzeby zleci dodatkowe badania.

Na ratunek FODMAP

Z pomocą zmagającym się z IBS przyszli naukowcy z australijskiego Monash University. Prowadzone przez nich badania pozwoliły z dokuczliwe objawy obwinić nie tylko stres, ale także fermentujące w jelicie oligo, di- i monosacharydy oraz polialkoholi. To od nich wziął się właśnie skrót FODMAP. Sfermentowane składniki są pokarmem dla bakterii, które zaburzają pracę jelit i powodują tak dokuczliwe wzdęcia. Naukowcy doszli więc do wniosku, że jedzienie pokarmów zawierających niewielką ilość FODMAP i unikanie tych z wysoką zawartością. czyli właśnie stosowanie diety low FODMAP, może przynieść ulgę w cierpieniu pacjentów z IBS.
Warto zwrócić uwagę, że niektóre z pokarmów mogą różnić się zawartością FODMAP w zależności od sposobu spożywania. Wpływ na spadek luib zwiększenie czynników fermentujących może mić np. obróbka termiczna lub stopień dojrzałości (np. banan). Czasem też ilość ma znaczenie. Chociażby migdały są na diecie dozwolone, ale w ilości nie większej niż 15g. Dlatego warto skorzystać z aplikacji na telefon stworzonej przez Monash University. Niestety do jej obsługi niezbędna jest znajomość języka angielskiego.
Jadłospis low FODMAP stosuje się przez około 6-8 tygodni, nie przez całe życie. W tzw. okresie eliminacyjnym unika się pokarmów z dużą ilością FODMAP, a po jego upływie są one stopniowo wprowadzane do diety. W tym okresie ważna jest ciągła obserwacja swojego samopoczucia w celu ustalenia, co konkretnie wpływa na pogorszenie samopoczucia. Zespół jelita drażliwego jest bowiem zaburzeniem, które nie lubi generalizowania. Choć są pewne reguły, każdy przypadek jest bardzo indywidualny. Warto więc rozważyć współpracę nie tylko z lekarzem, ale i doświadczonym dietetykiem.

Katarzyna Gębal